De helft van de Nederlanders is te dik en 14 procent van onze bevolking kampt met ernstig overgewicht. Oftewel: obesitas. En dat is niet zonder gevaar, waarschuwt arts en hoogleraar Liesbeth van Rossum. Die paar pondjes extra lachen we collectief het liefst weg. “Maar te veel buikvet kan grote gevolgen hebben.”

Vrouw met overgewicht in zwembad

We zijn zojuist al even met de deur in huis gevallen, maar de helft van de Nederlanders boven de 20 jaar had overgewicht in 2020, stelt het CBS. Daarvan heeft 37 procent van de mensen matig overgewicht en 14 procent lijdt aan ernstig overgewicht. Ter vergelijking: in de jaren ‘80 was ongeveer een derde van de bevolking te zwaar. Als we het hebben over de man- vrouwverdeling wat betreft zwaarlijvigheid, zijn het vaker mannen met overgewicht, maar vrouwen hebben vaker te maken met ernstig overgewicht. Wat nu precies het gevaar is van die overtollige vetcellen? Dat legt hoogleraar en arts van het Erasmus MC Liesbeth van Rossum haarfijn uit tijdens ‘Het grote obesitas debat’, georganiseerd door De Nederlandse Obesitasstichting.

Een (vet)groot probleem
Even voor alle helderheid, het gaat niet per se om een hoog gewicht, maar over een overmatige hoeveelheid aan vet dat een probleem vormt, benadrukt Van Rossum. “Vet is een orgaan”, legt de arts uit. Dat maakt die vetcellen niet alleen een vriend, maar ook een vijand wanneer je er teveel van hebt. In onze vetweefsel wordt van alles gereguleerd: van het immuunsysteem tot de eetlustregulatie en het aanmaken van hormonen. “Op het moment dat je er teveel van hebt, dan raakt dat vet eigenlijk ontstoken.” Daardoor wordt onder andere de hormoonaanmaak verstoord. Het resultaat daarvan? “De communicatie tussen vet, darmen en het brein raakt allemaal van slag”, aldus Van Rossum.

Obesitas is de ‘gateway’ tot onder andere dertien vormen van kanker

Die verstoorde regulatie heeft geen malse gevolgen. Volgens de hoogleraar is obesitas de ‘gateway’ tot 230 ziektes. Van diabetes tot hart- en vaatziekten en wel dertien vormen van kanker, zoals borstkanker en darmkanker. Dat ernstig overgewicht aan dit soort ziektes wordt gerelateerd is voor veel mensen geen nieuwe informatie. Maar wat Van Rossum ook benadrukt is de relatie tussen obesitas en depressies. De ontstekingsstofjes gaan in het bloed zitten en beïnvloeden ook het stemmingscentrum in ons brein, waardoor je somberder kunt worden. Obesitas is dus niet alleen een dreiging voor de fysieke, maar ook voor de mentale gezondheid.

Lees ook:

Bij teveel vet werkt het immuunsysteem verre van optimaal. Dat was tijdens de pandemie ook weer goed zichtbaar, vertelt Van Rossum. “Bijna 80 procent van de mensen op de intensive care had overgewicht.” En door de huidige voedselomgeving waarin we leven, wordt de groep van mensen met overgewicht dagelijks groter, vervolgt de arts. “Per dag maken we meer dan 200 voedselkeuzes, waarvan 90 procent onbewust”, legt ze uit.

Snelle verleiding
We worden continu verleid door de voedselomgeving, waarbij marketeers slim inspelen op onze innerlijke driften. “Op het moment dat wij een poster zien met een donut erop, worden er hongerhormonen aangemaakt en willen we die donut eten.” Om die verleidingen te verminderen, zijn er maatregelen nodig, stelt Van Rossum. Simpelweg zeggen dat mensen minder moeten eten en meer moeten bewegen werkt niet, zegt de arts tegen Linda.nl.

Lees ook:

Stress, ziektes, trauma’s of eetstoornissen kunnen allemaal van invloed zijn op het gewicht. Dat maakt obesitas een complex - maar daardoor niet minder belangrijk - probleem. Enkel kijken hoe mensen met overgewicht behandeld kunnen worden, verhelpt het probleem niet, aldus Van Rossum. Die onbewuste voedingskeuzes die we continu maken? Dáár ligt een oplossing. Zal die suikertax er dan toch komen binnenkort?