Racisme bestaat, óók in Nederland. Hoewel ik samen met heel veel anderen nooit zal weten hoe het is om op een onverwacht moment racistische opmerkingen toegeworpen te krijgen, weet ik één ding wel: het moet stoppen. Maar hoe? En wat is mijn rol, als witte Nederlandse vrouw in de strijd tegen dit probleem?

White Silence is Violence

Afgelopen dagen zijn gevuld met schuldvragen, boosheid en de vervolgvraag: wat nu? Wat kan ik doen vanuit mijn bevoorrechte positie? En heb ik überhaupt recht van spreken over een onderwerp waarvan ik zelf niet de dupe van ben, maar misschien juist de oorzaak? Neem alleen al mijn achternaam: wie heeft ooit bedacht een familie 'Witteman' te noemen? Hoe duidelijk moet het kleurcontrast worden benadrukt? 

Je eigen positie

Misschien is dat juist hetgeen waar we gedurende afgelopen dagen - gevuld met anti-racisme demonstraties - mee worden geconfronteerd: de eigen positie. Een confrontatie aangezwengeld door de protesten die we niet moeten zien als een hype of een eendagsvlieg, maar als een keerpunt. Het startpunt waar wij witte mensen bewust worden van onze eigen positie: van de privileges die we hebben zonder daar iets voor te hoeven doen.

Een voorrecht dat het toegangsticket betekent tot een stageplek, een baan en zonder boete wegkomen wanneer je rondfietst zonder licht. En ja, daar hoor ik zelf ook bij. Hoe ongemakkelijk dat ook voelt, en hoezeer de buikpijn opdoemt als ik er overnadenk dat ik zelf ook bijdraag, of heb bijgedragen aan een racistische maatschappij.

Dit bericht bekijken op Instagram

#BLM #blacklivesmatter

Een bericht gedeeld door T (@terrimetcalfeshawxo) op 4 Jun 2020 om 2:29 (PDT)

Wat nu?

Wat als de schuldgevoelens verwateren en de storm van massale protesten gaat liggen? Daar begint de echte verandering. Als wit mens kun je weglopen van racisme, je ogen sluiten en het negeren. Maar zwarte mensen kunnen dat niet. Zij kunnen niet weglopen voor de racistische bejegeningen waar zij in het dagelijks leven mee te maken krijgen. Daar worden zij te pas en te onpas mee geconfronteerd. Zonder te weten wanneer het komt en zonder zich ervoor af te kunnen afsluiten. 

I understand that I will never understand

De illusie: 'hier doe ik niet aan mee' 

De documentaire 'Wit is ook een kleur' van Sunny Bergman slaat de spijker op zijn kop. Bij het zien van mensen die uitspraken doen als, "De Marokkanen van mijn leeftijd zijn allemaal klootzakken. Als ik zie hoe die jochies daar rondlopen, dan trap ik ze het liefst kapot", is het makkelijk om het probleem van je af te schuiven. De ander te zien als een racist en te denken: 'hier doe ik niet aan mee'. En juist dat is het probleem. 

Racisme snijdt dwars door klasse, gender en opleidingsniveau

Cultureel antropoloog Sinan Cankaya

Het grootste misverstand

Cultureel antropoloog Sinan Cankaya legt dat haarfijn uit in de documentaire. "Het probleem is dat racisme wordt gereduceerd tot de witte onderklasse. Het zou een probleem zijn van domme, laagopgeleide mensen. Dat is het grootste misverstand over racisme. Racisme is een groot, structureel verschijnsel en snijdt dwars door klasse, gender en opleidingsniveau. Racisme zit in alle lagen van de samenleving. En alleen die stelling, levert enorme weerstand op. Dat zelfbeeld van een verlichte, moderne, progressieve, beschaafde elite, die eigenlijk zelf ook een rol zou kunnen hebben in racistische praktijken, is een heftige boodschap. Dat clasht met dat zelfbeeld. Dat produceert heel veel ongemak. Dat zijn ongemakkelijke gesprekken."

It's not okay to look the other way

Voer dat ongemakkelijke gesprek

"Racisme is het probleem van witte mensen", besluit Sunny Bergman. En zoals we James Baldwin al zei: "Het gaat niet alleen om mijn bevrijding, maar ook om die van jou." En dat begint bij bewustzijn. 

En dus is het de hoogste tijd dat wij die ongemakkelijke gesprekken gaan voeren. Want zolang wij witte mensen blijven ontkennen te zijn geboren met privileges, zal er zonder harde interventies geen verandering plaatsvinden.

Meer weten?

Wil je meer lezen, luisteren, bekijken en leren over de rol van witte mensen in het anti-racisme debat? www.withuiswerk.nl verzamelt alle nodige informatie om je bewust te worden van jouw positie.