Grote kans dat er nu, terwijl je dit leest, een werkbericht verschijnt in een van de vele groepsapps. Reageren, of toch maar laten? En heb je de boel eigenlijk wel bijgehouden? Communiceren in groepsapps is niet altijd even makkelijk. GZ-psycholoog Najla Edriouch legt uit waar appgroeponzekerheid vandaan komt. 

Moeten werkgevers groepsapp-richtlijnen gaan opstellen?

Oké, met de billen bloot. Ook ik heb wel eens last van die onzekerheid. Moet ik op iedereen reageren? Waarom reageert de baas niet op mij, terwijl het appje wel is gelezen? Nu we alleen maar buiten komen voor een treurige wandelroute die al honderd keer bewandeld is, lijkt de groepsapp als communicatiemiddel belangrijker dan ooit.

Online pionieren

Is het normaal dat je soms uren kan piekeren over dat ene appje in de groepsapp? Absoluut, zegt Najla Edriouch aan de telefoon. Als GZ-psycholoog ziet ze al jaren de impact van het online contact terug in haar werkkamer. "Sterker nog, het is heel normaal dat we constant bezig zijn met wat de ander vindt en zegt. Vanuit de natuur is de mens een groepsdier", vertelt Najla. Ze neemt de oertijd als voorbeeld. "Jezelf omringen met anderen, maakte de kans op overleven veel groter. De groep gaf veiligheid en op dat gegeven is ons brein gebouwd. Daarom creëren we groepen en sociale constructen."

We hebben online niet de vaste regels die we in het sociale 'echte' leven wél hebben

De groepsapp is een belangrijke groepsvorm geworden, legt ze uit. Al staat deze manier van communiceren nog in de kinderschoenen. "We moeten nu in een rap tempo bedenken wat de manier van omgaan is. Wat vinden we online wel, of juist niet normaal? Wat is sociaal acceptabel? Momenteel is dat nog heel erg onduidelijk. We hebben online niet de vaste regels die we in het sociale 'echte' leven wél hebben", terwijl we die regels goed kunnen gebruiken, in een tijd waar het scherm een van onze belangrijkste communicatiemiddelen is. "Dat is in de coronacrisis versterkt. Door het verplichte thuiswerken, bevinden we ons nog meer in een digitale wereld."

Onzekerheid in de parallelle wereld

Je kent het vast wel. Plots word je toegevoegd aan een groepsapp. "Als je normaal gesproken een ruimte binnenkomt, weet je wat je moet doen. Dat heb je immers vanaf kinds af aan geleerd; hoe je mensen aankijkt, 'hallo' zegt, een hand geeft. Van de slager tot de cassière: je weet hoe je moet handelen", en dat geldt niet voor de groepsapp, legt Najla uit. "Je hebt heel erg de behoefte om sociaal, acceptabel gedrag te vertonen, maar duidelijke voorschriften ontbreken."

En dus kunnen we ons soms suf piekeren. "Dat heeft alles te maken met het zijn van een groepsdier. Een van onze basisbehoeften is verbondenheid. We willen er graag bijhoren, aardig gevonden worden, dingen goed doen. Dat zit in de mens. De behoefte om ergens bij te horen is een universele basisbehoefte", legt de psycholoog uit. "In hoeverre mensen zich wel of niet aan bepaalde sociale constructen houden, is uiteenlopend. De een is meer bezig met hoe een ander naar hen kijkt, dan de ander." En dan heb je natuurlijk ook nog de extreme gevallen, zegt ze lachend.

Lees ook:

Hoe leuker je gevonden wordt, hoe veiliger je je voelt. "Voor ons oerinstinct is het belangrijk dat we ons veilig voelen en daardoor willen we bevestiging dat we goed in de groep liggen. Als andere mensen leuker gevonden worden, schreeuwt  het oerinstinct: jeetje, die wordt wel heel aardig gevonden." Het kan ons ook jaloers maken. "Dat roept vervolgens de basisbehoefte van verbondenheid op. De natuur zegt dan tegen je: hop, even een tandje bijzetten om leuk gevonden te worden, want dan overleef je het."

Ligt een deel van de oplossing bij de werkgever?

'Zorg dat er duidelijke regels worden opgesteld voor het communiceren in de werkapp', bepleit Najla. "Werk en privé gaan momenteel door elkaar heen. Collega's appen elkaar 's avonds met vragen. Normaal gesproken dacht je: dat doe ik morgen op het werk wel, nu is het appje verstuurd voordat je er erg in hebt."

Die afspraken zijn nu niet duidelijk

"Daarin zouden de omgangsregels komende tijd flink aangescherpt mogen worden", ook met het oog op de werkdruk, voegt ze toe. "Die afspraken zijn nu - over het algemeen - niet duidelijk. Ik weet dat ik 's avonds niet bij een collega aan de deur moet aanbellen om een werkvraag te stellen. Nu bel je wél aan, maar dan via een whatsapp-berichtje. In de echte wereld is dat heel ongepast. Het lijkt me goed als daar onderling afspraken over worden gemaakt. Dan worden de sociale constructen duidelijker."

Tot slot, gebruik om de onzekerheid te beperken de afkorting NIVEA; Niet Invullen Voor Een Ander, adviseert  Najla. "Er zijn duizend en één redenen waarom iemand niet op jouw appje reageert. Veel mensen maken het uitblijven van een reactie persoonlijk, denken dat ze iets verkeerd hebben gezegd. Maar het kan ook zo zijn dat de andere partij nooit op appjes reageert, maar dat via een andere route doet, het vergeet, of het antwoord gewoon niet weet en daarom niet reageert."