Meer dan ooit worden transgenders gerepresenteerd in films en media. Stappen worden gezet, maar is het genoeg? In de documentaire 'Disclosure: Trans Lives on Screen' neemt regisseur Sam Feder de representatie van transpersonen in Hollywood onder de loep. Wat heeft het beeld van transmensen - dat in de afgelopen honderd jaar is neergezet - gedaan met ons idee over deze groep? 

‘Disclosure: Trans Lives on Screen’

Dat onderzoekt en bevraagt regisseur Sam Feder in zijn documentaire. Onder andere historici, (trans)acteurs en filmmakers buigen zich over het afbeelden en representeren van transpersonen in Hollywood gedurende de afgelopen eeuw. "Kijk hoe ver we zijn gekomen", begint actrice Laverne Cox. "We zijn méér vertegenwoordigd in de media en de overheid dan ooit. We are everywhere. Op dit moment hebben we een ongekende transzichtbaarheid, maar transpersonen worden nog steeds onevenredig vaak vermoord."

De 'representatieparadox'

Dat onderstreept een pijnlijk punt dat door schrijver Tiq Milan wordt aangekaart als 'de paradox van onze representatie'. "Hoe meer we worden gezien, hoe meer we worden aangevallen."

Tiq Milan

Portretteren als komische figuren

Transpersonages zijn jarenlang neergezet als komische, 'onechte' figuren in Hollywood films. 'The birth of a nation' (1915) van D.W. Griffith wordt jarenlang gezien als een iconische film, een grondlegger voor moderne gemonteerde producties. "Het is de eerste film waarin wordt geknipt ten behoeven van de verhaallijn. Maar er is een soort non-binair personage die in de film circuleert, die op de momenten dat er in de film wordt geknipt steeds terugkeert. Trans en film zijn samen opgegroeid", legt historicus Susan Stryker uit.

The birth of a nation (1915) - D.W. Griffith

Mensen die niet aan de gendernorm voldoen worden tot grap gemaakt

Brian Michael Smith

 "D.W. Griffith is niet alleen ongelooflijk racistisch, maar hij begrijpt dat je mensen die niet aan de gendernorm voldoen tot de grap van je verhaal kunt maken", zegt acteur Brian Michael Smith in Disclosure. Wat is er overgebleven van het steevast portretteren van non-binaire personen als 'lachwekkend' of 'grappig'? Volgens Laverne Cox heeft het een fictief beeld gecreëerd van transpersonen. "De manier waarop transgenders lange tijd zijn gerepresenteerd in de media, suggereert dat we niet 'echt' zijn, dat we geestesziek zijn en dat we niet bestaan. En toch ben ik hier. Hier zijn wij. En we zijn er altijd geweest."

Amerika heeft een geschiedenis van het 'ontmannen' van zwarte mannen, maar daarbij ook een geschiedenis waarbij de zwarte man wordt gepresenteerd als agressief en als een dreiging. Dat heeft een staartje, met grote gevolgen, vertelt Cox. Zwarte mannen worden in Amerika als vorm van 'komedie' in een jurk geportretteerd, zodat zij niet worden geassocieerd met het eerder geschetste beeld dat een zwarte man als dreigend en agressief heeft neergezet. Dat maakt dus wel dat er een aangeleerde reactie is ontstaan om te lachen om mannen in een jurk.

Dat ik in een metro stapte en mensen in lachen uitbarstten

Laverne Cox

Daardoor zijn mensen getraind om te lachen om transpersonen, zegt Cox. "Ik kan niet eens navertellen hoe vaak ik in een openbare ruimte, vooral in de beginfase van mijn transitie, ben uitgelachen. Dat ik in een metro stapte en mensen in lachen uitbarstten. Alsof mijn bestaan in die metro een grap was."

De documentaire houdt ons een spiegel voor: waar hebben we jarenlang naar gekeken en wat heeft dat gedaan met onze beeldvorming? De verschillende personen die hun licht hierop schijnen in de documentaire vertellen ieder een eigen perspectief. En, er worden gelukkig stappen gezet, maar de weg naar een compleet inclusief Hollywood is nog lang. Deze documentaire is wat ons betreft in ieder geval een stap in de juiste richting. Ga jij hem kijken?