“Deze wedstrijd heeft een goal nodig!!!” Luister een halfuurtje naar voetbalcommentaar en dergelijke clichés vliegen je om de oren. Maar wist je dat deze platitudes wel degelijk nut hebben (naast dat we er smakelijk om kunnen lachen)?

Een Duitse supporter

That really was a game of two halves”. Tja, dat kan zelfs de grootste voetballeek je nog wel vertellen. Of wat dacht je van “Als je niet schiet, kan je ook niet scoren”? Elke taal heeft wel zijn legendarische voetbalclichés en sommigen zijn nog vrij poëtisch ook. Zo wordt in Brazilië de zin onde a coruja dormerijkelijk gebruikt. Dit betekent zoiets als: de bal schieten in de hoek waar de uil slaapt. Kortom een vrij prachtige manier om te zeggen dat de bal in de kruising wordt geschoten.

Maar ook onze Nederlandse taal zit vol heerlijke voetbalonzinnigheden. Wat dacht je van: “pas als de scheidsrechter heeft gefloten, is het afgelopen”. Of: “het tegengoal viel precies op het verkeerde moment”. Is er ooit een tegengoal op een goed moment gevallen?

Clichés met een diepere laag

Maar wacht nog even voordat je meteen alle voetbalcommentatoren van onzinnigheid beschuldigt! Want ondanks dat de inhoud van deze commentaren soms wat banaal lijkt, worden ze niet voor niks gebruikt. Dankzij de clichés kun je je heerlijk inleven in het het spel. Bovendien zitten ze ook nog vol met verborgen poëzie. In dit korte filmpje laat BBC zien hoe dat zit.

"It's a game of two halves." Why is football so full of cliches, asks Adam Hurrey (aka @FootballCliches). Made in partnership with @OpenUniversity #ENGBEL #WorldCup pic.twitter.com/py5MRU2Fld

— BBC Ideas (@bbcideas) 28 juni 2018

Hyperwaarheden

Met de hypertruths, oftewel hyperwaarheden, worden de uitspraken bedoeld die zó vanzelfsprekend zijn, dat ze eigenlijk niet eens uitgesproken hoeven te worden. Johan Cruijff was een expert op het gebied van dergelijke tegelwijsheden en op internet zijn eindeloze lijstjes met hypertruths van Cruijff te vinden .

“Winnen doe je met z’n allen.”

"Je moet altijd zorgen dat je een doelpunt meer scoort als de tegenstander."

“Je moet de bal hebben om te schieten, en schieten om te scoren, maar dat is logisch.”

Hoewel ze natuurlijk een beetje raar zijn, hebben deze hypertruths wel degelijk nut: zie ze maar als het traditionele ‘lekker weer hè?’-gesprekje bij het koffieapparaat. Iedereen kan meepraten en het zorgt voor een fijne vertrouwde gespreksopvuller. Daardoor voelen we ons allemaal heerlijk verbonden met elkaar.

Raar maar waar

Naast de hypertruths zijn er ook nog de received wisdoms. Dit zijn uitspraken die eigenlijk vrij bizar zijn, maar zó vaak zijn herhaald, dat ze inmiddels voor waar worden aangenomen. Een voorbeeldje? Het pareltje: “2-0 is altijd een gevaarlijke stand.” Of wat dacht je van: “Sommigen zeggen dat je nooit té vroeg kan scoren.”

Deze uitspraken zijn behoorlijk losgetrokken van de realiteit, maar zijn inmiddels wel hun eigen leventje gaan leiden. Dat komt omdat fans ze gedachteloos herhalen in de kroeg. Waarom doen mensen dit? Om een beetje vat te krijgen op het onvoorspelbare spel dat voetbal heet. Vrij onschuldig dus.  

Het nut van voetbalcommentaarclichés

Hoewel je er smakelijk om kan lachen, hebben deze clichés dus wel degelijk een doel. Ze zorgen voor verbondenheid, worden gebruikt om de leemtes op te vullen, het debat te smeren en om een goede dosis luchtigheid in het commentaar te brengen. En als laatste zorgen ze ook voor een gevoel van expertise. Juist door deze heerlijke voetbal-oneliners zie je het verschil tussen de beginner en de expert.   

Denk daar maar eens aan de volgende keer dat je weer naar voetbalcommentaar luistert. Gelukkig hebben we nog de hele zomer om ze te spotten!